Salomon (Sally) Hakker, was tuinman van deze begraafplaats, door de bezetters opgepakt in het huisje naast het toegangshek en vermoord in Sobibor in 1943. Het leven van Sally Hakker werd verteld door Hans van Herwaarde in het metaarhuis op de begraafplaats tijdens de Open Joodse Huizen lezingen op 1 mei 2016.
Schrijver, dichter en columnist Hans Muiderman heeft zijn herinnering aan die lezing vastgelegd in een impressie getiteld How Are You? En zijn gedachten over Hakker vormgegeven in het gedicht Sally’s Kaart.
How are you?
Wat ik zie is als een ansichtkaart: een wit huisje in het groen, een ouder echtpaar leest de graven. Hij wijst en zij loopt zoekend rond. Buiten de muren ruist de stad. Een vrouw telt de bezoekers.
In het witte huisje wordt verteld.
‘Dit is het metaarhuisje,’ zegt de verteller, ‘hier vond de rituele wassing van het dode lichaam plaats voordat de mens zijn definitieve rustplaats vond.’
Ik sta, zo druk is het, vlak achter hem en zie het gouddraad op zijn keppeltje. Voor hem is een scherm voor power point. Via foto’s van papiertjes, kaarten, lijsten uit archieven komt Sally Hakker, ooit tuinman hier, tot leven.
‘Sally mocht vanwege zijn functie vrij rondlopen in het Sperrgebiet.’ Maar ‘vrij’ was toen een onmogelijk woord: via Vught stierf hij in Sobibor.
Als de man eindigt klinkt een devoot applaus.
‘Sally woonde op de oude Scheveningseweg 19a,’ had de man gezegd. Ik wil weten waar dat is en of dat huis nu nog bestaat. De man wijst naar de beheerderswoning bij het hek. ‘Dat is nu nummer 21, maar het was ooit 19a.’ Ik bedank hem.
Het kleine huis lijkt niet meer in gebruik, toch lopen kippen rond. Op de rechter deurpost een mezoeza. Sally heeft hem aangeraakt, ik wrijf over de Hebreeuwse letters. Boven mijn hoofd een camera en daar weer boven een lamp die ’s nachts bij onraad aan zal springen. Als alles goed gaat. Onraad blijft, ondanks die lamp en camera, soms verraderlijk goed zijn best doen.
Ik loop naar het fietspad op de Scheveningseweg, draai me om en kijk naar boven. Een klein dakraam is geopend. Misschien riep de beheerder hier van buiten in de richting van het raam: ‘Kom op Sally, aan het werk…’
Ik loop weer naar de voorkant. De spinrag dooft het zonlicht, ik kan niet naar binnen kijken. Kinderen hebben op het huisje getekend en geschilderd. Ook hebben ze in kleur een tekst geschreven. ‘How are you?’ lees ik op het raam.
1 Mei 2016, de Joodse Begraafplaats,
Hans Muiderman
Sally’s kaart
Alhoewel
het me al vaak verteld is,
ik erover heb gelezen,
films gezien en filosofen aangehoord,
zie ik nu
dat een mens
– hij snoeide hier de boom
die alles overleefde-
met een paraaf
kan worden afgevinkt,
met een rood potlood
en wat nummers, plus
een doosje stempelinkt
werd
Sally’s brute einde
zo dood
zo dood eenvoudig
vastgelegd
op een kartonnen kaart
in het archief.
De Joodse Begraafplaats, Scheveningseweg
Hans Muiderman